Zaloguj się lub włącz wersję mobilną

Kategorie

Galapagos

ID artykułu: 185 / 698
URL: https://publikuj.org/185

Wyspy Galapagos, Wyspy Żółwie (nazwa urzędowa: hiszp. Archipielago de Colón, czyli Archipelag Kolumba) - archipelag wysp pochodzenia wulkanicznego na Oceanie Spokojnym, na wysokości równika, ok. 960 km na zachód od wybrzeża Ameryki Południowej.

Galapagos rozsławił przede wszystkim Karol Darwin, a właściwie teoria ewolucji, do której podparcia niejednokrotnie wykorzystywano zjawiska przyrodnicze zaobserwowane na archipelagu. Sam Darwin jednak, do sformułowania teorii posłużył się przede wszystkim obserwacjami doboru sztucznego gołębi. Tak więc błędem (powszechnym) jest twierdzenie, że oparł teorię ewolucji na obserwacjach tzw. zięb Darwina, tym bardziej, że w procesie zbierania okazów wrzucił je wszystkie do jednego worka, nie zaznaczając nawet z jakiej wyspy pochodzą.

Opis archipelagu
Archipelag składa się z 13 większych wysp, których powierzchnia przekracza 10 km2, 19 powyżej 1 km2, 42 wysepek mniejszych niż 1 km2 i przynajmniej 26 wynurzających się skał. Około 128 wysp archipelagu ma swoje nazwy. Największa to Isabela o powierzchni 4 588 km2 wznoszącą się do 1 707 m i Darwin, jako najmniejsza, mająca tylko 1,1 km2 i wzniesienie 168 m. Całkowity obszar archipelagu to 7 882 km2, a długość linii brzegowej wynosi 1 336 km. Najstarsze wyspy mają około 4 milionów lat, a najmłodsze są jeszcze w procesie tworzenia. Wyspy Galapagos to jeden z najbardziej aktywnych obszarów wulkanicznych na świecie. Wyspy te narodziły się z morza i nigdy nie miały połączenia z kontynentem. Początkowo była to jedna duża wyspa, która z czasem, w wyniku ruchów tektonicznych, rozpadła się na mniejsze. Archipelag jest zamieszkany przez około 18 500 ludzi (2001). Archipelag był znany pod wieloma nazwami, np. Las Encantadas (Zaczarowane Wyspy). Nazwę tę nadał im w połowie XVI w. kapitan Diego de Rivandeira, gdyż sądził, że dryfują po morzu. Pierwszą mapę wysp wyrysował pirat Ambrose Cowley w 1684 i tam ponadawał poszczególnym wyspom nazwy od nazwisk kilku swoich piratów albo nazwami rodów po angielskich szlachcicach, którzy pomogli piratom. Hiszpańska nazwa "Archipelago de Galapagos" albo "Islas Galapagos" pochodzi od słowa "galapago" (czyli "żółw") i wiąże się z zamieszkującymi wyspy żółwiami słoniowymi, jednymi z największych żółwi na świecie. Inne, choć znacznie mniej popularne nazwy to "Archipelago de Colon" - nadana w 400. rocznicę odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba oraz "Archipelago de Ecuador", nadana po przyłączeniu do Ekwadoru w 1832 roku.

Historia
GalĂĄpagos został odkryty przypadkiem 10 marca 1535 r. Biskup Panamy TomĂĄs de Berlanga wybrał się w podróż statkiem do Peru, by załatwić spór między Francisco Pizarro, a jego porucznikami, jaki rozgorzał po podboju Inków. Płynąc w niedalekiej odległości od brzegów był już bliski celu żeglugi, gdy nagle wiatr ucichł. Statek biskupa podryfował unoszony silnym prądem morskim na pełny Pacyfik. Zaczęło brakować wody pitnej, a nie zanosiło się na deszcz, gdy oczom załogi wyłoniły się nad widnokręgiem z oceanu wysokie szczyty GalĂĄpagos. Z tej niezwykłej podróży biskup napisał sprawozdanie do króla Karola V. Opisał w nim wielkie żółwie, legwany i ptaki. Zwrócił uwagę, że zwierzęta te nie czują lęku przed człowiekiem. Narzekał na brak wody, dzięki czemu większość wysp pozostała niezamieszkana do dzisiaj. Biskup umieścił cztery wyspy, które zobaczył gdzieś przy pierwszym stopniu szerokości na południe od równika, co było bliskie prawdy. Na tej podstawie wyspy zostały umieszczone na mapie opublikowanej w 1574 i nazwane Isolas de GalĂĄpagos. Odkrycie nie zainteresowało jednak ani hiszpańskich konkwistadorów, ani angielskich, czy holenderskich kapitanów pirackich statków, którzy odwiedzali wyspy tylko, aby znaleźć wodę i zapasy żywności. Wyspy były wykorzystywane jako wielki magazyn mięsa i wody przez marynarzy, wielorybników i łowców fok. Wielorybnictwo było bardzo dochodowym interesem w pierwszej połowie XIX wieku, co spowodowało zdziesiątkowanie nie tylko wielorybów, ale też olbrzymich żółwi z Galapagos. Prawdziwy rozgłos Wyspy Galapagos uzyskały w XIX w. dzięki wyprawie Karola Darwina. Badania endemicznej i niezmienionej przez ewolucję fauny archipelagu przyczyniły się do sformułowania teorii ewolucji i wydania pracy o pochodzeniu gatunków i doborze naturalnym. W roku 1832 Wyspy Żółwie zostały przyłączone do Ekwadoru i z tej okazji nadano im nazwę "Archipelago de Ecuador". Podczas II wojny światowej, ze względu na strategiczne położenie w pobliżu Kanału Panamskiego, rząd Ekwadoru zezwolił USA założyć bazy morskie US Navy na wyspach Hood i Południowa Seymour. W latach 1946-1959 wyspy były siedzibą karnej kolonii. Najnowsza historia Wysp Żółwich rozpoczęła się w 1959 roku, gdy powstał Park Narodowy Galapagos. W 1998 roku powstał z kolei Rezerwat Morski GalĂĄpagos chroniący wody okalające wyspy. Od 1978 roku wyspy znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Klimat
Występują tu dwie pory roku: sucha (trwająca od lipca do grudnia) i deszczowa (trwająca od stycznia do czerwca). Wpływ zimnego Prądu Peruwiańskiego powoduje, że mimo położenia wysp na równiku panuje tu klimat równikowy chłodny i suchy. Temperatura powietrza rzadko przekracza 27Â°C w ciągu dnia.

Ochrona przyrody
Wyspy słynne są z licznych endemitów. GalĂĄpagos są Parkiem Narodowym Galapagos od 1959, chroniącym 97.5% obszaru archipelagu. W 1986 otaczający ocean został ogłoszony morskim rezerwatem. UNESCO uznało wyspy jak Miejsce Światowego Dziedzictwa w 1978, które było poszerzone w grudniu 2001 przez włączenie morskiego rezerwatu. Fundacja Karola Darwina została powołana do ochrony wysp w Belgii w 1959 r. Niektóre gatunki endemiczne występujące na Galapagos to:
- legwan lądowy (Conolophus subcristatus)
- legwan z Santa Fe (Conolophus pallidus)
- legwan morski (Amblyrhynchus cristatus) - jedyna jaszczurka żywiąca się w morzu
- żółw słoniowy (Geochelone elephantopus) - po hiszpańsku Galapago oznacza żółwia, co dało nazwę wyspom.
- jaszczurki lawowe, Tropidurus - 7 gatunków
- gekkony galapagoskie, Phyllodactylus - 6 gatunków
- 13 endemicznych gatunków zięb Darwina
- pingwin równikowy (Spheniscus mendiculus)
- nielotny kormoran galapagoski (Nannopterum harrisi)
- myszołów galapagoski (Buteo galapagoensis)
- sowa galapagoska (Asio galapagoensis)
- drozd przedrzeźniacz (Nesomimus)
Na 89 gatunków gniazdujących tam ptaków, aż 76 nie występuje nigdzie indziej. Wszystkie gady i ssaki to endemity. Wśród ssaków są 2 formy płetwonogich, 2 gryzoni i 1 nietoperz. Wśród gadów 4 rodzaje jaszczurek (legwany lądowe i morskie, jaszczurki lawowe, gekkony), 1 żółw i 1 wąż. Nie ma na wyspach w ogóle płazów i ryb słodkowodnych.

Główne wyspy archipelagu wraz z ich angielskimi nazwami
Pozostałe zwierzęta występujące w poniższym opisie wysp: Głuptaki niebieskonogie, czerwononogie i maskowe, faetony, faeton białosterny (Phaethon aethereus), mewa galapagoska (Larus fuliginosus) i widłosterna (Creagrus furcatus), albatrosy i nawałniki (Hydrobatidae), gołębie: gołębiak plamouchy (Zenaida auriculata), gołębiak galapagoski (plamisty) (Zenaida galapagoensis), rybitwa brunatna (Anous stolidus), flaming różowy (Phoenicopterus ruber), rożeniec białolicy (Anas bahamensis), pelikan brunatny (Pelecanus occidentalis), lew morski, delfiny, wieloryby, rekiny. ( wyspy w kolejności ze wschodu na zachód)

San Cristóbal (Chatham)
Nazwa nadana by uczcić patrona żeglarzy Św. Krzysztofa, angielska nazwa wyspy wywodzi się od angielskiego rodu Chatham. Ma obszar 558 kmÂ˛ a najwyższy punkt wznosi się do 730 m n.p.m. Wyspę zamieszkują fregaty, lwy morskie, żółwie słoniowe, niebieskonogie i czerwononogie głuptaki, faetony, legwany morskie, delfiny, mewy widłosterne. Największe jezioro wody słodkiej na archipelagu, "Laguna El Junco" leży w pogórzu San Cristóbal. Stolica archipelagu - Puerto Baquerizo Moreno jest ulokowana przy południowym końcu wyspy.

EspaĂąola (Hood)
Nazwa nadana na cześć Hiszpanii, angielska nazwa wyspy wywodzi się od angielskiego rodu Hood. Wyspa ma obszar 60 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 206 m n.p.m. Gnieżdżą się na niej albatrosy, Myszołowy galapagoskie, składają jaja morskie żółwie, głuptaki maskowe i niebieskonogie, legwany morskie, rekiny, lwy morskie, mewy widłosterne, zięby, żółwie słoniowe, ptaki morskie faetony . Lawa na brzegu uformowała szczeliny przez, które tryska wysoko w powietrze woda kiedy fale uderzają w skały. To najbardziej na południe wysunięta wyspa archipelagu.

Santa Fe (Barrington)
Nazwę swą wywodzi od miasta w Hiszpanii. Ma obszar 24 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 259 m n.p.m. Kaktusowe lasy Opuncji i Palo Santo są tu największe na archipelagu. Wystawione na działanie atmosferyczne urwiska dostarczają kryjówek mewom widłosternym, Faetonom, faetony białosterne. Lądowe legwany z Santa Fe (Conolophus pallidus) żyją tylko tutaj. Licznie występują jaszczurki lawowe. Na brzegach malowniczej turkusowej laguny wylegują się morskie lwy.

Genovesa (Tower)
Nazwa od miasta Genui we Włoszech gdzie urodził się Krzysztof Kolumb. Wyspa ma obszar 14 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 76 m n.p.m. Stanowi krawędź wielkiego zanurzonego krateru. Nazywana wyspą ptaka gdyż obfituje w gatunki. Przy zatoce Darwina można zobaczyć fregaty, mewy widłosterne, czerwononogie głuptaki, rybitwy brunatne, galapagoskie mewy, faetony, gołębie, nawałniki i zięby Darwina. Rośnie wielki las drzew Palo Santo.

Floreana (Charles or Santa MarĂa)
Nazwana na cześć Juana Jose Flor, pierwszego prezydenta Ekwadoru, który to podczas swoich rządów wziął w posiadanie archipelag Galapagos. Nazwa Santa Maria odnosi się do jednej z karawel Kolumba. Wyspa ma obszar 173 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 640 m n.p.m. Na wyspie można spotkać różowe flamingi a morskie żółwie zielone zakopują na plażach jaja od grudnia do maja.

South Plaza
Nazwana na cześć prezydenta Ekwadoru, generała Leonidas Plaza. Ma obszar 0.13 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 23 m n.p.m. Na wyspie rosną opuncje i rośliny Sesuvium , które pokrywają formacje lawy czerwonawym dywanem. Legwany morskie i lądowe występują w dużej ilości. Także ptaki są liczne jak np. faetony i mewy widłosterne.

Santa Cruz (Indefatigable)
Nazwana po Świętym Krzyżu, jego angielska nazwa była nadana po brytyjskim statku noszącym to imię - HMS "Indefatigable" . Ma obszar 986 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 864 m n.p.m. Na wyspie mieszka największa ludzka populacja w archipelagu w mieście Puerto Ayora. Mieszczą się tu Stacja biologiczna Charles Darwin (CDRS) i główne biuro Parku Narodowego GalĂĄpagos. W CDRS podhodowuje się małe żółwie słoniowe aby potem wprowadzić je do ich naturalnego środowiska. Na wzgórzach wyspy sławnych z tuneli lawy przebiega bujna wegetacja. Żółwie żyją tu w dużej ilości.

Baltra (South Seymour)
Pochodzenie nazwy wyspy jest nieznane. Ma obszar 27 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 100 m n.p.m. Na wyspie znajduje się główne lotnisko archipelagu zbudowane podczas II wojny światowej przez Marynarkę Wojenną Stanów Zjednoczonych by patrolować Kanał Panamski. Legwany lądowe wprowadzono ponownie gdy rodzima populacja wygasła podczas pobytu wojsk amerykańskich. Można tu też spotkać legwany morskie i żółwie morskie.

North Seymour
Nazwa nadana po angielskim szlachcicu lordzie Hugh Seymour. Ma obszar 1.9 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 28 m n.p.m. Żyje tu duża populacja głuptaków niebieskonogich oraz mewy widłosterne. A także jedna z największych populacji Fregat.

Marchena (Bindloe)
Nazwa od Antonio Marchena. Ma obszar 130 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 343 m n.p.m. Myszołowy galapagoskie i lwy morskie mieszkają na wyspie.

Pinzón (Duncan)
Nazwana na cześć braci Pinzón, kapitanach karawel Pinta - MartĂn Alonso Pinzón i NiĂąa - Vicente YĂĄĂąez Pinzón podczas pierwszej wyprawy Kolumba. Ma obszar 18 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 458 m n.p.m. Morskie lwy, myszołowy galapagoskie, żółwie słoniowe, legwany morskie i delfiny łatwo tu spotkać.

RĂĄbida (Jervis)
Nosi nazwę klasztoru RĂĄbida gdzie Kolumb zostawił swojego syna podczas podróży do Ameryki. Ma obszar 4.9 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 367 m n.p.m. Wysoka ilość żelaza zawartego w lawie w RĂĄbida dają jej wyróżniający czerwony kolor. Flamingi i Rożeńce białolice mieszkają w lagunie słonej wody blisko plaży, gdzie ptaki Pelikany brunatne i Głuptaki zbudowały gniazda. Dziewięć gatunków Zięb zaobserwowano na tej wyspie.

Bartolome
Nazwana po Lt. David Bartholomew z brytyjskiej Marynarki wojennej. Ma obszar 1.2 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 114 m n.p.m. Sławna z Pinnacle Rock, który jest najbardziej reprezentatywnym punktem orientacyjnym GalĂĄpagos. Można tu spotkać pingwiny równikowe i lwy morskie. Są tu zdumiewająco ukształtowane formacje lawy.

Santiago (San Salvador, James)
Nazwa równoważna do św. Jakuba po angielsku. Znana też jako San Salvador, tak jak pierwsza wyspa odkryta przez Kolumba na Karaibach. Wyspa ma obszar 585 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 907 m n.p.m. Legwany morskie, lwy morskie, foki, lądowe i morskie żółwie, flamingi, delfiny i rekiny można tu spotkać. Jest też jeszcze duża liczba kóz i świń - zwierząt wprowadzonych przez ludzi, które stanowią zagrożenie dla gatunków endemicznych wysp. Zięby Darwina i myszołowy galapagoskie są często spotykane.

Pinta (Abingdon)
Dostała nazwę od jednej z karawel Kolumba. Ma obszar 60 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 777 m n.p.m. Mewy widłosterne, legwany morskie, myszołowy galapagoskie i foki można na niej zobaczyć.

Isabela (Albemarle)
Wyspa została nazwana na cześć Królowej Izabeli, która sponsorowała podróż Kolumba. Z obszarem 4 588 kmÂ˛ jest największą wyspą GalĂĄpagos. Kształtem przypomina Półwysep Apeniński. Jest długim na 120 km grzbietem, jak gdyby przyklejonych do siebie 4 stożków czynnych wulkanów. Najwyższy z nich Wolf wznosi się 1,707 m n.p.m. Żyją tu pingwiny, kormorany, legwany morskie, pelikany, głuptaki, myszołowy galapagoskie, gołębie galapagoskie. Na brzegach kraterów wulkanów można spotkać legwany lądowe i żółwie słoniowe, jak również Zięby Darwina. Trzecia co do wielkości ludzka osada archipelagu - Puerto Villamil jest zlokalizowana przy południowo-wschodnim cyplu wyspy.

Fernandina (Narborough)
Fernandina ma obszar 642 kmÂ˛ i maksymalną wysokość 1,494 metrów. Jest najmłodszą i najbardziej na zachód wysuniętą wyspą Archipelagu. Punta Espinoza to wąski odcinek lądu, gdzie setki legwanów morskich wygrzewa się w słońcu na czarnych skałach lawy. Oprócz nich wyspę zamieszkują nielotne kormorany, pingwiny równikowe, pelikany i lwy morskie.napiszcie skad sie ta wyspa tak nazywa.

Wolf (Wenman)
Nazwa wyspy wywodzi się od niemieckiego geologa Theodora Wolfa. Zajmuje obszar 1.3 kmÂ˛, a maksymalna wysokość wynosi 253 metry. Żyją tutaj uchatki, fregaty, czerwononogie i maskowe głuptaki, mewy widłosterne, legwany morskie, rekiny, wieloryby, delfiny.

Darwin (Culpepper)
Wyspa nazwana na cześć Karola Darwina. Obszar wynosi 1.1 kmÂ˛ a najwyższe wzniesienie ma 168 m n.p.m. Można na niej spotkać uchatki, fregaty, legwany morskie, mewy widłosterne, lwy morskie, wieloryby, żółwie morskie, delfiny, głuptaki czerwononogie i maskowe. Zobacz galerię na Wikimedia Commons: Galapagos

Źródło: Wikipedia (na licencji GNU FDL)

Opcje

Wyślij wiadomość do użytkownika!
Zgłoś naruszenie lub poleć innym ten artykuł!
Zobacz wszystkie artykuły tego użytkownika!
Edytuj lub usuń ten artykuł!
Podbij lub wyróżnij ten artykuł!

Aktywacja: 14/07/08 08:15, odsłony: 1345

Słowa kluczowe: legwany, żółwie, galapagos, galapagoskie, darwina, mewy, głuptaki, galăąpagos, widłosterne

Zamknij

Ta strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z polityką cookies. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce, kliknij tutaj aby dowiedzieć się więcej.